Dziedziczność chorób autoimmunologicznych i badania kontrolne

CZERWIEC 2021

Drodzy Alopecjanie, jak pewnie wiecie z naszych komunikatów, w Polsce są obecnie prowadzone są badania kliniczne nad nowymi lekami dla osób borykających się z łysieniem plackowatym. W przyszłości, leki te, mogą stać się alternatywą dla stosowanych obecnie sterydów. W związku z tym ostatnio zgłasza się do nas sporo ośrodków biorących udział w badaniach inhibitorów kinaz janusowych JAK. Jeśli jesteście zainteresowani udziałem – to jeszcze można się zgłaszać!

Dzisiaj publikujemy artykuł na temat łysienia plackowatego, który uwzględnia ciekawy dla nas temat dziedziczności alopecji, współwystępowania innych chorób autoimmunologicznych i badań jakie warto przeprowadzić w ich diagnostyce. Autorkami artykułu są doktor Katarzyna Osipowicz wraz z doktor Natalią Zając, pod okiem których będą odbywały się badania kliniczne nad wspomnianymi wcześniej lekami w OT.CO Clinic  w Warszawie. Więcej informacji o badaniu znajdziecie na stronie samej kliniki.

Łysienie plackowate (łac. alopecia areata) jest schorzeniem dermatologicznym, spowodowanym przez stan zapalny zlokalizowany wokół mieszków włosowych, co w następstwie prowadzi do niebliznowaciejącej utraty włosów skóry głowy i/ lub ciała. Obraz kliniczny choroby jest nieprzewidywalny i ma bardzo zróżnicowany przebieg. Etiologia łysienia plackowatego nie jest do końca poznana – sugeruje się duży udział czynników wywołująch, tj. środowiskowych, immunologicznych czy genetycznych. Początek choroby jest zazwyczaj gwałtowny [1]. Typowe zmiany patologiczne obejmują dobrze odgraniczone miejsca pozbawione włosów, mogą być nieznacznie zagłębione, związane to jest ze zmniejszeniem masy mieszka włosowego. Dodatkowo może również to powodować umiarkowany rumień. Nie obserwuje się atrofii, a na obrzeżach plam łysienia mogą występować włosy wykrzyknikowe. Odrastające włosy mogą wykazywać zmienność pigmentu lub struktury włosa (proste lub kręcone). [2]. 

Choroba dotyczy 1-2% ludzi na całym świecie. Wyróżnia się kilka odmian klinicznych łysienia plackowatego: 

• Alopecia areata focalis – łysienie plackowate ogniskowe – utrata włosów dotyczy skóry głowy lub też innych części ciała (np. twarzy, brzucha, kończyn). 

• Alopecia areata totalis – łysienie plackowate całkowite – utrata włosów dotyczy skóry owłosionej głowy (w tym brwi i rzęs). 

• Alopecia areata universalis – łysienie plackowate uogólnione – utrata włosów na całym ciele. 

• Alopecia maligna – łysienie plackowate złośliwe – uogólniona, długotrwała utrata włosów, odmiana oporna na leczenie 

• Ophiasis lub alopecia areata marginata – łysienie plackowate wężykowate lub brzeżne-wężowato zakończona utrata włosów na obwodzie głowy, w zakresie skroni, potylicy i czoła. 

• Alopecia areata diffusa lub alopecia areata reticularis – rozlana lub siateczkowata utrata włosów, nie wyróżnia się dobrze odgraniczonych plam łysienia [1,7]. 

Łysienie plackowate najczęściej dotyka młodych pacjentów, w głównej mierze przed ukończeniem 30. roku życia (66%). Co piąty chory ma przynajmniej 40 lat, a niekiedy schorzenie diagnozowane jest u dzieci poniżej 3 roku życia. Wystąpienie choroby nie jest zależne od płci [6]. 

Wśród pacjentów oraz ich rodzin, odnotowuje się zwiększone ryzyko występowania innych chorób autoimmunologicznych, tj. zapalenia tarczycy typu Hashimoto, cukrzycy typu I, choroby Leśniowskiego Crohna, niedokrwistości złośliwej czy choroby Addisona [7,8]. U 3-8% chorych stwierdzono wystąpienie bielactwa [9,10]. Wraz z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy mogą wystąpić w 19.4% bielactwo a w 28% łysienie plackowate [11,12]. Choroby tez mogą również wpływać na częstość wsytąpienia łysienia plackowatego [13]. 

Gdy diagnoza autoimmunologicznej choroby zostanie postawiona, należy jak najszybciej poddać diagnostyce innych członków rodziny, ponieważ częstość występowania genetycznego jest wysoka. 

Łysienie plackowate jest chorobą mającą wpływ na samopoczucie i stan psychiczny pacjentów niezależnie od ich wieku. Jak dotąd, nie przedstawiono uniwersalnej metody gwarantującej skuteczne wyeliminowanie choroby. Nie mniej jednak, prowadzone są obecnie badania mające na celu wprowadzenie leków genetycznych do terapii, co daje ogromne nadzieje pacjentom [1]. 

Leczenie alopecia areata może obejmować kilka metod, m.in. preparaty glikokortykosteroidowe stosowane ogólnie (pulsy metyloprednizolonu, doustny deksametazon czy ostrzykiwanie triamcynolonem) [14]. Alternatywą może być włączenie preparatu metotreksatu czy azatiopryny [15]. PUVA terapia w połączeniu z prednizonem może również powodować odrost włosów. Stosowanie cyklosporyny A może wpływać modulująco a w konsekwencji wzrost włosów, jednak w większości przypadków po odstawieniu leku dochodzić może do ponownej utraty włosów [16,17]. 

Tofacitinib to inhibitor kinazy Janusowej, zarejestrowany do terapii reumatoidalnego zapalenia stawów, jak również do leczenia łysienia plackowatego. Lek stosowany jest już w Stanach Zjednoczonych [18-20]. 

Doustny tofacitinib jest metodą leczenia alopecia areata, w indywidualnych przypadkach jego skuteczność działa może się róznić. Aby skutecznie ocenić adekwatną odpowiedź na leczenie, terapię należy prowadzić przynajmniej przez 4 miesiące, aż do roku. Pacjenci powinni zostać poinformowani o ewentualnym braku efektu terapeutycznego-wtedy terapia powinna zostać przerwana [20]. 

Innym rodzajem inhibitora kinazy Janusowej jest ruxolitinib, którego zastosowanie jest wszechobecne. W Polsce rozpoczynają się badania kliniczne nad skutecznością leczenia alopecia areata [21]. 

Najważniejszym aspektem prawidłowego postępowania jest zaangażowanie lekarza i prawidłowa kwalifikacja pacjenta. Każdy przypadek należy analizować indywidualnie. Należy brać pod uwagę korzyści z danego leczenia oraz ewentualne działania niepożądane.

Bibliografia: 

1. Alopecia Areata. Current situation and perspectives Karina J Juárez-Rendón 1 2, Gildardo Rivera Sánchez 2, Miguel Á Reyes-López 2, José E García-Ortiz 3, Virgilio Bocanegra-García 2, Iliana Guardiola-Avila 4, María L Altamirano-García 5 

2. Burgdorf WHC, Plewig G, Wolff HH, Landthaler M. Braun-Falco Dermatology [Polish] Lublin: Czelej; 2010. Hair diseases; pp. 1053–83. 

3. Brzezińska-Wcisło L, Lis-Święty A. Hair diseases – what’s new? In: Szepietowski J, Reich A, editors. Dermatology – what’s new? [Polish] Wrocław: Cornetis; 2009. pp. 187–200. 

4. Burgdorf WHC, Plewig G, Wolff HH, Landthaler M. Braun-Falco Dermatology [Polish] Lublin: Czelej; 2010. Hair diseases; pp. 1053–83. 

5. Alopecia areata  Amos Gilhar 1, Amos Etzioni, Ralf Paus 

6. The risk of alopecia areata and other related autoimmune diseases in patients with sleep disorders: a Korean population-based retrospective cohort study Hyun-Min Seo 1, Tae Lim Kim 1, Joung Soo Kim 1 

7. Gill L, Zarbo A, Isedeh P, et al. Comorbid autoimmune diseases in patients with vitiligo: a cross-sectional study. J Am Acad Dermatol 2016; 74:295–302. 

8. Szinnai G (ed): Paediatric Thyroidology. Endocr Dev. Basel, Karger, 2014, vol 26, pp 158–170 

9. Alkhalifah A, Alsantali A, Wang E, et al. Alopecia areata update: part I. Clinical picture, histopathology, and pathogenesis. J Am Acad Dermatol 2010; 62:177–188. 

10. Szinnai G (ed): Paediatric Thyroidology. Endocr Dev. Basel, Karger, 2014, vol 26, pp 158–170 

11. Ezzedine K, Eleftheriadou V, Whitton M, van Geel N. Vitiligo. Lancet 2015; 386:74–84. A comprehensive review of current vitiligo literature. 

12. Alkhalifah A, Alsantali A, Wang E, et al. Alopecia areata update: part I. Clinical picture, histopathology, and pathogenesis. J Am Acad Dermatol 2010; 62:177–188. 

13. The risk of alopecia areata and other related autoimmune diseases in patients with sleep disorders: a Korean population-based retrospective cohort study Hyun-Min Seo 1, Tae Lim Kim 1, Joung Soo Kim 1 

14. Burgdorf WHC, Plewig G, Wolff HH, Landthaler M. Braun-Falco Dermatology [Polish] Lublin: Czelej; 2010. Hair diseases; pp. 1053–83. 

15. Treatment options for alopecia: an update, looking to the future. Miteva M, Tosti A Expert Opin Pharmacother. 2012 Jun; 13(9):1271-81. 

16. Łuczak M, Łuczak T, Cieścińska C, Czajkowski R. General treatment of alopecia areata [Polish] Przegl Dermatol. 2013;100:53–8. 

17.  Xing L, Dai Z, Jabbari A, et al. Alopecia areata is driven by cytotoxic T lymphocytes and is reversed by JAK inhibition. Nat Med. 2014;20(9):1043-1049. 

18. Jabbari A, Nguyen N, Cerise JE, et al. Treatment of an alopecia areata patient with tofacitinib results in regrowth of hair and changes in serum and skin biomarkers. Exp Dermatol. 2016;25(8):642-643. 

19. Kennedy Crispin M, Ko JM, Craiglow BG, et al. Safety and efficacy of the JAK inhibitor tofacitinib citrate in patients with alopecia areata. JCI Insight. 2016;1(15):e89776. 

20. Mackay-Wiggan J, Jabbari A, Nguyen N, et al. Oral ruxolitinib induces hair regrowth in patients with moderate-to-severe alopecia areata. JCI Insight. 2016;1(15):e89790. 

21. Treatment of Alopecia Areata With Tofacitinib Omer Ibrahim, MD1; Cheryl B. Bayart, MD, MPH1; Sara Hogan, MD1; et alMelissa Piliang, MD1; Wilma F. Bergfeld, MD1Author Affiliations Article Information